Nowy raport ws. kryzysu w Pundżabie. „Indie powinny znieść sankcje za narkotyki”

Nowy raport indyjskiego ośrodka analitycznego wzywa rząd Indii do zniesienia kar za użycie narkotyków. Dokument jest odpowiedzią na stale rosnący kryzys zdrowotny w Pendżabie, który dotyka głównie osoby uzależnione.

Raport – Od narkomana do skazańca: Działanie ustawy o NDPS w Pendżabie – został opublikowany przez Centrum Polityki Prawnej Vidhi, niezależną placówkę, która rozpowszechnia informacje na temat rządowego procesu stanowienia prawa. Ustawa o NDPS (ustawa o środkach odurzających i psychotropowych) stanowi główny akt prawny Indii, który zakazuje używania, posiadania oraz sprzedaży nielegalnych narkotyków.

Problemowych użytkowników narkotyków powinno zachęcać się do podjęcia leczenia, a nie traktować jak przestępców i umieszczać w więzieniu, przekonują autorzy raportu. W dokumencie przytoczony jest również przykład północnego-zachodniego stanu Pendżab, który dobrze obrazuje niepowodzenie dotychczasowych strategii.

Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat, wskaźnik użycia opioidów w Pendżabie znacznie wzrósł. Stało się tak m.in. przez bliskie położenie stanu względem szlaku przemytu heroiny, a także wysoką stopę bezrobocia oraz problemy społeczno-ekonomiczne. Indyjskiej służbie zdrowia brakuje sprawdzonych rozwiązań, dlatego uzależnienie od opioidów generuje coraz to nowsze problemy natury ekonomicznej i społecznej. W efekcie błędne koło marginalizacji w Pundżabie samo się nakręca.

Konsekwencją takiej polityki jest nie tylko kryzys zdrowotny i ekonomiczny. Osoby złapane na posiadaniu narkotyków traktuje się jak przestępców, wskutek czego najsłabsze grupy społeczne narażone są na jeszcze większą marginalizację. Niemal połowa z 26,000 więźniów przebywających w Pundżabie odsiaduje karę za naruszenie ustawy o NDPS (więcej na ten temat można przeczytać tutaj). W 2015 r., ponad 30% obywateli Indii zatrzymanych pod zarzutem złamania ustawy znajdowało się właśnie w Pundżabie, mimo że mieszkańcy stanu stanowią mniej niż 3% całkowitej populacji kraju.

Jak donosi raport, większość osób postawionych przed państwowym sądem na mocy ustawy o NDPS została przyłapana na posiadaniu „średniej ilości” narkotyku. Termin obejmuje jednak wyjątkowo szeroką skalę: może odnosić się do 5g do 250g heroiny, albo 25g do 2.5kg opium.

W raporcie można przeczytać, że „większość spraw o posiadanie średniej ilości kończy się wyrokiem w postaci pozbawienia wolności od 1-3 miesięcy, lub też dni spędzonych w areszcie tymczasowym. Zatrzymani podlegają wyłącznie sądownictwu karnemu; odbierana jest im możliwość podjęcia leczenia czy pójścia na odwyk.

Takie rozwiązanie nie pomaga problemowym użytkownikom narkotyków. Przestępcy nie stanowiący zagrożenia – w dużej mierze młodzi, niezamożni mężczyźni – są zmuszani do przebywania w przeludnionych więzieniach, obciążając tym samym budżet państwa.

Twórcy raportu przekonują, że zmiana podejścia jest w tym wypadku kluczowa: „Sprawy o średnią ilość narkotyków dotyczą zazwyczaj osób uzależnionych. Takie przypadki powinny być więc objęte swobodnym uznaniem sędziowskim i prokuratorskim. [...] Prawo powinno funkcjonować w sposób, który zezwala na skierowanie uzależnionego na terapię - zgodnie z bezsankcyjnym wymiarem ustawy o NDPS i niezależnie od tego, czy został on zatrzymany z małą, czy średnią ilością narkotyków.

Treść raportu dowodzi, że najistotniejszą zmianą, jaka musi zajść w polityce narkotykowej Indii, pozostaje odsunięcie osób uzależnionych od systemu sądownictwa karnego. Autorzy podkreślają jednocześnie, że leczenie nie zawsze jest potrzebne.

„Indie powinny znieść sankcje karne za posiadanie narkotyków i traktować tego typu wykroczenia jako przestępstwa administracyjne. Według nowego planu, funkcjonariusze policji i organy sądowe miałyby odsyłać osoby uzależnione do organów administracji. Prawnicy, pracownicy służby zdrowia oraz opieki społecznej dobieraliby następnie karę w postaci upomnienia, mandatu albo prac społecznych, lub też kierowali oskarżonego na leczenie.”

Decyzję o wycofaniu kar za posiadanie narkotyków podjęło już ponad dwanaście państw. Dekryminalizacja posiadania narkotyków w Portugalii nastąpiła w 2001 r. Od tego momentu, wskaźnik użycia narkotyków wśród osób młodych drastycznie się zmniejszył. Podobną tendecję zanotowano w przypadku ogólnej populacji kraju. Spadła również liczba osób zakażonych HIV, natomiast wskaźnik umieralności na skutek brania narkotyków pozostaje jednym z najniższych w Europie.

Sama dekryminalizacja nie wystarczy – skuteczność takiego rozwiązania znacznie wzrośnie, jeśli państwo zdecyduje się również zainwestować w metody leczenia długoterminowego oraz usługi związane z ograniczaniem szkód.

„Skuteczna strategia leczenia powinna powstać we współpracy ze specjalistami, agentami partnerskimi oraz samymi użytkownikami. Niezbędne będzie również przydzielenie odpowiednich zasobów” - stwierdzono w raporcie.

Dekryminalizacja posiadania narkotyków jest równoznaczna ze spadkiem liczby więźniów, których utrzymanie pozostaje kosztowne. Państwo będzie mogło zatem przeznaczyć zaoszczędzone środki na wdrożenie nowego przedsięwzięcia.

Z pełną treścią raportu można zapoznać się tutaj: Od narkomana do skazańca: Działanie ustawy o NDPS w Pendżabie