Μια γυναίκα στα 20 της καταρρέει στο πάτωμα και εκείνη τη στιγμή σπάει το ξόρκι του κλαμπ. Φαίνεται τρομερή. Τα μάτια της έχουν γυρίσει πίσω και το στόμα της μένει ανοιχτό. Όσοι βρίσκονται στη γύρω περιοχή φαίνονται σοκαρισμένοι καθώς δύο, εμφανώς κουνημένοι άντρες φίλοι την πιάνουν κάτω από τους ώμους και τραβούν το λιωμένο σώμα της από την πίστα. Καθώς εξαφανίζεται μέσα στο πλήθος, η ομάδα γύρω μου αποτινάσσεται από την ανησυχία της, στρέφεται προς τον DJ και αρχίζει να χορεύει ξανά. Μακριά και έξω από το μυαλό, η φούσκα αποκαθίσταται.
«Τι στο διάολο έχει να κάνει η Disneyland με τη λήψη ναρκωτικών στην Ίμπιζα;» είναι μια ερώτηση που μου έχουν κάνει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Ως εθνογραφικός ερευνητής που εξερευνά τη χρήση ναρκωτικών και ασχολείται με βρετανούς τουρίστες στις άγριες ζώνες του «λευκού νησιού», μου ήρθε η ιδέα το πρώτο από τα τρία καλοκαίρια που πέρασα εκεί.
Είτε με έπιασε το χάος του West End του Σαν Αντόνιο, βλέποντας το ηλιοβασίλεμα στο Café Mambo, είτε βλέποντας εμπόρους να πλέουν ανάμεσα σε ξαπλώστρες ενός κακοφωνικού beach party στη Μπόρα Μπόρα, είχα εγγυημένα μια ατελείωτη, εκθαμβωτική σειρά από αξιοθέατα εκεί που ισοδυναμούν με μέρη θεαματικά και παράξενα.
Στην Ίμπιζα – το ένδοξο ηδονιστικό κόσμημα του αρχιπελάγους των Βαλεαρίδων – οι συνήθεις παράμετροι και οι εγκόσμιοι περιορισμοί της κανονικής ζωής εξαφανίζονται καθώς το αεροπλάνο αγγίζει την άσφαλτο. Και όσο περισσότερο βυθιζόμουν σε αυτόν τον ανάποδο κόσμο, τόσο ισχυρότερη η αίσθηση ότι με είχαν πέσει σε κάποιου είδους σουρεαλιστικό καρναβάλι – ένα «θεματικό πάρκο για ναρκωτικά» μόνο για ενήλικες.
Έτσι, σε πιο ήσυχες στιγμές προβληματισμού δίπλα στην πισίνα, άρχισα να μένω σε δύο ερωτήσεις. Πρώτον, ποιες τεχνικές μάρκετινγκ χρησιμοποιεί η Disneyland – το απόλυτο θεματικό πάρκο – για να εξαναγκάσει υποσυνείδητα τους επισκέπτες σε υπερβολικές δαπάνες; Και δεύτερον, αν το Ibiza αισθάνεται σαν θεματικό πάρκο, είναι δυνατόν αυτές οι ίδιες τεχνικές μάρκετινγκ να οδηγούν τα σχεδόν βιομηχανικά επίπεδα παράνομης χρήσης ναρκωτικών που έβλεπα; Και έτσι, εν μέσω techno και trance, διάβασα το σημαντικό βιβλίο του Alan Bryman Η Disneyization της Κοινωνίας (2004) και το χάος γύρω μου έκανε σιγά σιγά πιο νόημα.
Η επιρροή της Disney στην κοινωνία
Το σημαντικό βιβλίο του Bryman εξηγεί πώς οι τεχνικές μάρκετινγκ πίσω από τη μαγεία της Disney έχουν αντιγραφεί από μια πληθώρα καταναλωτικών καταναλωτών – από τρομακτικά μεγάλα εμπορικά κέντρα έως θεματικές μπάρες που βασίζονται σε οτιδήποτε Breaking Bad προς την Καχεκτικός παρωπίδες – και εκατοντάδες άλλα θεματικά πάρκα αντιγραφής-γάτας. Τέτοιες ρυθμίσεις Disneyized περιλαμβάνουν τρεις εξαιρετικά επιτυχημένες στρατηγικές μάρκετινγκ – θεματική; υβριδική-κατανάλωση? Και επιτελεστική εργασία – για να ενθαρρύνετε τους επισκέπτες να ξοδέψουν χρήματα σε αξέχαστες εμπειρίες.
Σε σύγκριση με τα θεματικά μπαρ και τα μεγάλα εμπορικά κέντρα, το «Ibiza Experience» είναι για πολλούς νεαρούς τουρίστες που ορίζεται από άτυπη δηλητηρίαση – όσοι συνάντησα περιέγραψαν τις ανείπωτες απολαύσεις και τους κρυφούς κινδύνους ενός τόπου όπου ένιωθα «φυσιολογικό» να δοκιμάζεις φάρμακα για πρώτη φορά, να αυξάνεις τις συνήθεις δόσεις, να παίρνεις φάρμακα πιο συχνά και σε πιο επιβλαβείς συνδυασμούς. Ενώ πολυάριθμες ερευνητές ναρκωτικών και οι δημοσιογράφοι το έχουν αποδώσει σε κουρασμένες αφηγήσεις του "εξαγριώνοντας Βρετανούς στο εξωτερικό– Η έρευνά μου προσπάθησε να αποτυπώσει τον κόσμο μέσα από τα μάτια εκείνων που γλεντούσαν δυνατά στο νησί. Πώς, λοιπόν, η συνέργεια αυτών των τριών στρατηγικών μάρκετινγκ της Disney διαστρεβλώνει τόσο γρήγορα και τόσο δραματικά τα συνήθη πρότυπα χρήσης ναρκωτικών των τουριστών;
Theming
Theming έχει γίνει τόσο ενσωματωμένο μέρος της εμπειρίας των καταναλωτών μας που σχεδόν δεν το παρατηρούμε. Ωστόσο, ήταν η επιθυμία του Walt Disney να δημιουργήσει βαθιά καθηλωτικές, αξέχαστες εμπειρίες που είδε τη γέννηση του θέματος ως εργαλείο μάρκετινγκ. Καθώς οι επισκέπτες περνούν μέσα από τις πύλες του Μαγικού Βασιλείου, βυθίζονται σε χώρους με έντονα θέματα όπως π.χ. Adventureland και Tomorrowland. Αυτά ορίζονται από προσεκτικά χορογραφημένα θεματικά κοστούμια, κτίρια, φαγητό, μουσική, βόλτες και δώρα. Όσο για την Ίμπιζα, το νησί έχει θέμα τον ηδονισμό που τροφοδοτείται από ναρκωτικά και το αλκοόλ, την απόδραση, τον χορό και την άγρια υπερβολή. Και αυτό το θέμα ήταν σταθερά ενσωματωμένο στις αφηγήσεις των τουριστών.
Το Ibiza έχει να κάνει με τα ναρκωτικά. Ναρκωτικά και κραιπάλη. Κάποια μέρη αφορούν το τράβηγμα γυναικών. Δεν νομίζω ότι το Ibiza αφορά αυτό, ο κόσμος είναι εδώ για τα ναρκωτικά και τη μουσική. (Γιώργος, τουρίστας)
Τα παλικάρια με ρώτησαν για αυτό πίσω στο σπίτι, και τους λέω την αλήθεια, έρχεστε στην Ίμπιζα για τη μουσική και τα ναρκωτικά. (Μπεν, τουρίστας)
Υβριδική κατανάλωση
Υβριδική κατανάλωση, η δεύτερη τεχνική μάρκετινγκ, περιγράφει πώς τα Πάρκα της Disney συνδυάζουν πολλαπλές, ανόμοιες μορφές καταναλωτικών αγαθών σε έναν χώρο, θολώνοντας κάθε διάκριση μεταξύ τους. Περιπλανηθείτε σε οποιοδήποτε σύγχρονο θεματικό πάρκο και νιώστε τα μετρητά να τρέχουν μέσα από τα δάχτυλά σας καθώς αγοράζετε σνακ, μεσημεριανά γεύματα, φωτογραφίες και κολλώδη εμπορεύματα που δεν θα αγοράζατε ποτέ αλλού. Στην Ίμπιζα, αυτή η στρατηγική Disneyized σημαίνει ότι η γραμμή μεταξύ αλκοόλ και ναρκωτικών όπως το έκσταση και η κεταμίνη είναι θολή σε σημείο κατάρρευσης. Στις πάρτι των νησιών αυτό σημαίνει αισθάνεται κανονικός να αγοράζουν φάρμακα, να παίρνουν, να τα μοιράζονται και να τα πουλάνε. Αυτό σημαίνει ότι, για πολλούς τουρίστες, τα «τακτικά» πρότυπα χρήσης ναρκωτικών διαστρεβλώνονται γρήγορα. Αξιοθέατα υπερ-μέθης, όπως παρακάτω, είναι μόνο μέρος του καθημερινού ρυθμού.
Κάναμε χάπια και κεταμίνη κάθε μέρα. Εννοώ ότι δεν είναι υγιές όπως? δεν μπορεί να είναι καλό να το έχεις κάθε μέρα. Ποτέ δεν θα είχα περισσότερα από ένα χάπι στο σπίτι. Εδώ, την πρώτη νύχτα, νομίζω ότι είχα τέσσερα. Αυτό είναι το περισσότερο που είχα ποτέ, τέσσερα ή πέντε. (Jed, τουρίστας)
Ένας από τους συντρόφους με τους οποίους είμαι ζει καθαρά στο σπίτι, πηγαίνει στο γυμναστήριο και όλα αυτά. Πήρε τρία χάπια χθες το απόγευμα, μόλις έκατσε δίπλα στην πισίνα. (Ρομπ, τουρίστας)
Επιτελεστική εργασία
Εκτός από τουρίστες, περνούσα πολλές ώρες παρέα με μια δεμένη ομάδα Βρετανών εποχιακών εργατών γύρω από τα μπαρ του Σαν Αντόνιο. Ο Walt Disney ήταν μπροστά από την εποχή του όσον αφορά την εργασία: όλοι οι υπάλληλοι της Disney ορίζονται ως «μέλη του καστ», είτε στην μπροστινή σκηνή με κοστούμια είτε στα παρασκήνια που αναποδογυρίζουν τα χάμπουργκερ. Αυτό Επιτελεστική Εργασία αποτελεί πλέον βασικό χαρακτηριστικό του καταναλωτικού κόσμου. Στην Ίμπιζα, Βρετανοί εποχικοί εργάτες – μπάρμαν, χορευτές και πωλητές εισιτηρίων – ήταν ενεργά μέλη της σκηνής της Ίμπιζα, τοποθετώντας τους στο επίκεντρο της αγοράς ναρκωτικών. Κατά συνέπεια, πολλοί από τους εργάτες που γνώρισα χρησιμοποιούσαν πολύ υψηλά επίπεδα έκστασης, κεταμίνης και κοκαΐνης ολόκληρες τις καλοκαιρινές περιόδους. Όπως είπε ο Νικ (μπάρμαν και έμπορος ναρκωτικών): «πόσοι εργάτες κάνουν χρήση ναρκωτικών; Ολοι μας! Καλά, τουλάχιστον 90%».
Σε αντίθεση με τους τουρίστες ομολόγους τους, αυτοί οι νέοι εποχικοί εργαζόμενοι ήταν επίσης βασικά μέλη της αγοράς ναρκωτικών, με πολλούς να πουλούσαν έκσταση, MDMA, κεταμίνη και κοκαΐνη σε τουρίστες για να συμπληρώσουν τους πενιχρούς μισθούς στη νόμιμη οικονομία. Όπως μου είπε η Kelly, ένας νεαρός μπάρμαν από το Μάντσεστερ: «Οι φίλοι μου εδώ δεν έχουν δουλειά, απλώς πουλάνε ναρκωτικά». Αυτή η ευρέως διαδεδομένη αμφιθυμία για τη διακίνηση ναρκωτικών αποδεικνύεται από τον Νικ, έναν ευτυχισμένο 23χρονο από το Λονδίνο, στην τρίτη του σεζόν στο νησί.
Αργά το απόγευμα και συναντώ τον Νικ για ένα ποτό πριν ξεκινήσει τη δουλειά. Πριν βρούμε ένα μπαρ, λέει ότι πρέπει να συναντήσει έναν Βρετανό τουρίστα για να πουλήσει μερικά χάπια. Κουβαλάει 50 ροκ σταρ [χάπια έκστασης], με τα μισά κρυμμένα σε ένα φλιτζάνι Coca-Cola σε πακέτο και τα μισά σε ένα άδειο πακέτο τσιγάρων. Αν και η μεταφορά αυτής της ποσότητας θα μπορούσε να οδηγήσει τον Nick σε μια ισπανική φυλακή για 4 χρόνια, φαίνεται χαλαρός και με καλό χιούμορ. Καθώς μιλάμε, βλέπει τον άνθρωπό του, ένα βρετανό παλικάρι στα 20 του, και τον σφίγγει από το χέρι. Μετά από μια σύντομη συνομιλία, ο Νικ του δίνει το χάρτινο ποτήρι και μετά το πακέτο τσιγάρων και αποχαιρετούμε. Λίγα λεπτά αργότερα, καθισμένος στον ήλιο με μερικές μπύρες, ο Νικ πίνει μια γουλιά και μου λέει ότι μόλις έφτιαξε 250€.
Είτε πρόκειται για τις θαλάσσιες πίστες χορού σούπερ κλαμπ της Ίμπιζα, είτε για τον βροχερό σουρεαλισμό της Shangri-La στο Glastonbury, πολλοί από εμάς παρασύρονται σε στίξη καθημερινές ρουτίνες με περιόδους ηδονιστικής, καρναβαλικής απόδρασης. Όταν περνάμε το κατώφλι αυτών των αναποδογυρισμένων κόσμων, οι συνήθεις παράμετροι της ζωής απογυμνώνονται. Και για πολλούς νέους, άτυπος Η χρήση παράνομων ναρκωτικών αποτελεί αναπόσπαστο, ή ακόμη και κεντρικό, μέρος αυτής της εμπειρίας.
Αυτή η έρευνα ανοίγει την εμπειρία της απόλυτης ζώνης πάρτι, της Ibiza, μέσα από τα μάτια των εμπλεκομένων και δείχνει πώς άτυπος Τα πρότυπα χρήσης και δοσοληψίας ναρκωτικών περικλείονται σε μια περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ του πρακτορείου, της ευχαρίστησης, του κινδύνου και του τοπικού νοήματος. Ενώ οι ερευνητές συχνά παραβλέπουν τη σχέση μεταξύ ναρκωτικών και κοινωνικού πλαισίου, αυτή η έρευνα δείχνει ότι το φόντο της χρήσης ναρκωτικών είναι κρίσιμος στην εμπειρία.
Αυτό το άρθρο είναι μια σύντομη περίληψη του βιβλίου μου, που κυκλοφορεί φέτος: Disneyization of Drug Use: Understanding Atypical Intoxication in Party Zones. Μπορείτε να το αγοράσετε σε Routledge.
